Năm 1997, khi mới thành lập, Quận ủy, Ủy ban nhân dân đã quan tâm rất nhiều đến đời sống văn hóa - xã hội của quận, trong đó có chương trình Xóa đói giảm nghèo (XĐGN). 15 năm qua, tuy còn nhiều khó khăn nhưng với sự cố gắng và nỗ lực của đảng viên, cán bộ công chức và sự đồng tình ủng hộ của nhân dân, nhất là sự chịu khó, cố gắng vươn lên của các hộ nghèo thời gian qua đã đạt được những kết quả khả quan.
Với 2.997 hộ nghèo trong chương trình khi mới tách quận từ Hóc Môn theo tiêu chí thu nhập bình quân dưới 2,5 triệu đồng/người/năm. Kết thúc giai đoạn 1 (1997-2003) có 622 hộ được bổ sung vào danh sách; Tổng số hộ vượt nghèo theo tiêu chí giai đoạn này là 3.601 hộ, số hộ nghèo còn lại trong chuẩn là 18 hộ (tỉ lệ 0,05%/ tổng số hộ dân), tập trung ở 3 phường Thạnh Lộc, Thạnh Xuân và An Phú Đông. Nguyên nhân dẫn đến đói nghèo có thể chia thành 2 nhóm chủ yếu: Khách quan là từ môi trường sống và điều kiện tự nhiên không thuận lợi: nền kinh tế chưa thật sự phục hồi và đi vào phát triển ổn định, tỉ lệ thất nghiệp còn cao, thiên tai, dịch bệnh làm mất mùa, đất đai nhiễm phèn, cơ sở hạ tầng yếu kém, những tập quán lạc hậu còn tồn tại trong đời sống của người dân. Chủ quan là do chính sách chưa đầy đủ, các giải pháp đẩy mạnh sản xuất, chăm lo cho đời sống người nghèo chưa cụ thể, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành để trợ giúp cho người nghèo. Về phía bản thân người nghèo, nguyên nhân chính là do thiếu vốn và thiếu kiến thức; ngoài ra họ còn gặp những bất trắc, rủi ro trong cuộc sống như ốm đau, bệnh tật, tai nạn ...; trình độ học vấn thấp, đông con; không loại trừ một số ít người chây lười, ngại lao động, thậm chí còn vướng vào tệ nạn xã hội như: cờ bạc, rượu chè, trộm cắp v.v….
Tính từ năm 1997 đến 2012, quận có 17.100 hộ nghèo (có bổ sung hàng năm), đưa ra khỏi chương trình 7.767 hộ, bổ sung 1.102 hộ (theo từng năm, từng giai đoạn). Như vậy đến nay còn 5.844 hộ XĐGN theo tiêu chí mới của Thành phố là dưới 12 triệu đồng/ người/năm. 15 năm qua Quận ủy, UBND và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn quận đã chăm lo xây dựng được 387 căn nhà tình thương, chống dột - ngập cho 142 căn nhà, kết hợp với Đài truyền hình Thành Phố Hồ Chí Minh giới thiệu để xây dựng 20 căn nhà mơ ước và 05 căn nhà của Câu chuyện ước mơ, 01 chương trình “Câu chuyện ước mơ” cho 01 em học sinh giỏi khó khăn được tiếp tục đến trường.
Theo Kế hoạch thực hiện chương trình giảm hộ nghèo, tăng hộ khá giai đoạn 2009-2015 thì chỉ tiêu đến cuối năm 2012 có 5 phường phấn đấu không còn hộ nghèo có mức thu nhập bình quân dưới 10 triệu đồng/người/năm là: Tân Chánh Hiệp, Tân Thới Hiệp, Trung Mỹ Tây, Tân Thới Nhất, Đông Hưng Thuận. Nhiệm vụ trọng tâm là tổ chức phối hợp lồng ghép có hiệu quả chương trình giảm nghèo, tăng hộ khá với các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quận như: chương trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đào tạo kỹ năng, tay nghề cho người lao động; chương trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi có hiệu quả kinh tế cao; chương trình nước sạch, vệ sinh môi trường; chương trình chỉnh trang, nâng cấp đô thị; chương trình phổ cập giáo dục; chương trình chăm sóc sức khỏe và các chương trình an sinh xã hội, từ thiện khác …; chú ý tính đến các giải pháp và khả năng ưu tiên hỗ trợ cho người nghèo, hộ nghèo. Trong 2 năm 2011-2012 tập trung các giải pháp hỗ trợ để mỗi năm có từ 1.500 đến 1.800 hộ vượt chuẩn thu nhập bình quân trên 10 triệu đồng/người/năm; phấn đấu đến cuối năm 2012 quận cơ bản không còn hộ nghèo có mức thu nhập bình quân dưới 8 triệu đồng/người/năm; đồng thời mỗi năm có từ 1.100 đến 1.400 hộ vượt chuẩn nghèo 12 triệu đồng/ người/năm tự nguyện ra khỏi chương trình.
Để thực hiện thành công các chỉ tiêu đã đề ra, trước hết phải quán triệt và làm thông suốt về nhận thức tư tưởng trong nội bộ Đảng, chính quyền các cấp, ngành từ quận đến phường và tuyên truyền rộng rãi trong nhân dân nhằm đạt được sự đồng thuận và quyết tâm phấn đấu vươn lên của các hộ nghèo. Qua đó huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, thực hiện xã hội hóa, đa dạng hóa nguồn lực cho mục tiêu giảm nghèo, tăng hộ khá.
Thực tiễn cho thấy giảm nghèo đã khó nhưng công tác chống tái nghèo, đảm bảo việc giảm nghèo, tăng hộ khá bền vững còn gian nan hơn nhiều, vì vậy cần được sự quan tâm chỉ đạo một cách đồng bộ, kiên trì và liên tục. Chương trình phải luôn được sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp và thường xuyên của cấp ủy Đảng, chính quyền; phát huy tốt vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể kiểm tra, giám sát và chung sức chăm lo cho hộ nghèo để đảm bảo tính công khai, công bằng, dân chủ cho người nghèo, hộ nghèo để họ an tâm phấn đấu vượt nghèo.
Yếu tố quan trọng nhất để thực hiện giảm nghèo là Nhà nước tạo động lực giảm nghèo thông qua các chính sách phát triển kinh tế - xã hội và ý chí vượt nghèo của người nghèo, chú trọng triển khai các chương trình hỗ trợ cho người nghèo với phương châm “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra” phải được thực hiện xuyên suốt trong các hoạt động hỗ trợ giảm nghèo ở địa bàn quận.
Kỷ niệm 15 năm thành lập quận, các hộ nghèo trong quận đã có một bước phấn đấu dài để vượt lên số phận và hoàn cảnh để vươn lên thoát nghèo, có hộ còn vượt lên khá và phát triển kinh tế bền vững; các phường đã cố gắng rất nhiều để hỗ trợ cho hộ nghèo vượt lên. Xin chúc các hộ nghèo đã bước qua ngưỡng cửa nghèo đói sẽ phấn đấu hơn nữa để không tái nghèo, các hộ còn nằm trong chuẩn nghèo sẽ phấn đấu để vượt lên ra khỏi chương trình; chúc Đảng ủy, Chính quyền, đoàn thể các phường tiếp tục hỗ trợ, động viên để các hộ nghèo an tâm phấn đấu vượt lên thoát nghèo.
Xin cám ơn các mạnh thường quân đã luôn đồng hành, tạo điều kiện giúp đỡ để các hộ nghèo nổ lực phấn đấu thoát nghèo.
Bài và ảnh: Hồng Thy