Ngày 28/7/2021, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành Quy định số 22-QĐ/TW (Quy định 22) về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng, thay thế Quy định số 30-QĐ/TW, ngày 26/7/2016 của Ban Chấp hành Trung ương khoá XII thi hành Chương VII và Chương VIII Điều lệ Đảng về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng. Với nhiều điểm mới, Quy định 22 tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò, ý nghĩa quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; đồng thời thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng và cả hệ thống chính trị trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng,đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Quy định 22 thể hiện rõ tính nhân văn, hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng. Trong Quy định 22 nhấn mạnh: Kiểm tra, giám sát là những chức năng lãnh đạo của Đảng; công tác kiểm tra, giám sát nhằm kịp thời phát hiện nhân tố mới, tích cực để phát huy, phải bảo vệ cái đúng, bảo vệ người tốt, cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đột phá vì lợi ích chung. Kiểm tra, giám sát không phải chỉ để đi tìm vi phạm, mà mục đích chính là để chủ động phát hiện sớm phòng ngừa, ngăn chặn, khắc phục khuyết điểm, vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên ngay từ khi còn mới manh nha, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn, kéo dài và lan rộng. Khi các vụ việc vi phạm được phát hiện, phải cương quyết xử lý kỷ luật nghiêm minh, đúng người, đúng lỗi phạm, không phải vì mục đích trừng trị cán bộ, đảng viên vi phạm, mà để kịp thời răn đe và giáo dục; giữ cho tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương được trong sạch, vững mạnh; giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương của Đảng; tăng cường, củng cố niềm tin của nhân dân. Có thể ví công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng như việc làm của bác sĩ để “trị bệnh cứu người”. Như vậy, để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, đáp ứng kịp thời yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, cán bộ kiểm tra phải có nghiệp vụ chuyên sâu, có dũng khí, có bản lĩnh kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu, cái sai; có cái tâm trong sáng, công minh, chính trực, không vụ lợi, sáng suốt tìm hiểu kỹ bản chất sự việc, dũng cảm bảo vệ cái đúng, cái thiện, cái tích cực.
Tính nhân văn, thấu tình, đạt lý thể hiện rõ trong Quy định 22 khi yêu cầu việc xem xét, xử lý kỷ luật đảng viên phải lấy giáo dục, răn đe, phòng ngừa làm chính; không xử lý vụ việc một cách cứng nhắc, phải xem xét trong từng bối cảnh, trường hợp cụ thể.
Hội nghị giao ban chuyên đề về “Giải pháp nâng cao chất lượng kiểm tra
tổ chức đảng, đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm”
Nhất quán với quan điểm “không vùng cấm, không ngoại lệ, không cứ hạ cánh là an toàn”, Quy định 22 khẳng định rõ mọi tổ chức đảng và đảng viên đều bình đẳng trước kỷ luật của Đảng và đều phải chịu sự kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng (đối tượng áp dụng quy định này đối với tổ chức đảng và đảng viên, bao gồm cả tổ chức đảng đã hết nhiệm kỳ hoạt động, đã giải thế hoặc thay đổi do chia tách, sáp nhập về mặt tổ chức; đảng viên đã chuyển công tác, nghỉ việc, nghỉ hưu). Khi kỷ luật một tổ chức đảng phải xem xét trách nhiệm, xử lý kỷ luật đối với những đảng viên vi phạm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu tổ chức đảng… Quan điểm “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”, không bao che vi phạm, xử lý kỷ luật nghiêm minh mọi cán bộ, đảng viên vi phạm đã và đang được các cấp ủy, tổ chức đảng, UBKT từ Trung ương đến cơ sở quán triệt thực hiện nghiêm túc.
Quy định 22 được ban hành đã tiếp tục phát đi thông điệp mạnh mẽ không bao che cán bộ, đảng viên vi phạm; cán bộ, đảng viên phải chịu trách nhiệm đến cùng về những vi phạm mà mình đã gây ra trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, cả những vi phạm có liên quan từ các vị trí công tác trước đây, những vụ việc đã diễn ra từ nhiều năm trước. Kiên trì thực hiện hiện nghiêm quy định này, sẽ hạn chế được hiện tượng trong khi tổ chức thì nội bộ mất đoàn kết, đơn từ kiện tụng kéo dài, hoạt động kinh doanh kém hiệu quả, thua lỗ, mất vốn, mà cán bộ quản lý, người đứng đầu thì vẫn “bình an”, “thăng tiến”; đồng thời cảnh tỉnh những người cơ hội“mạnh tay, làm liều” trong “chuyến tàu hoàng hôn cuối nhiệm kỳ” và tư tưởng “hy sinh đời bố, củng cố đời con” đâu đó vẫn còn xảy ra trong thời gian qua.
Với quyết tâm kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, giữ nghiêm kỷ cương của Đảng và pháp luật Nhà nước, làm trong sạch đội ngũ cán bộ của Đảng, Nhà nước, giữ vững niềm tin của nhân nhân với Đảng, Quy định 22 đã giao cho Ủy ban Kiểm tra xử lý kịp thời, nghiêm minh các tổ chức đảng, đảng viên là cán bộ diện cấp ủy cùng cấp quản lý có dấu hiệu vi phạm trong các vụ việc, vụ án do các cơ quan chức năng thụ lý. Đồng thời cho phép sử dụng các nội dung vi phạm pháp luật do cơ quan thanh tra, kiểm toán, điều tra cung cấp để chủ động kiểm tra, kết luận và xem xét, xử lý kỷ luật đảng viên có vi phạm đến mức phải xử lý, không chờ kết luận hoặc tuyên án của tòa án hoặc kết luận của cơ quan thanh tra, kiểm toán; không cần quyết định cho đảng viên, cấp ủy viên trở lại sinh hoạt mới xem xét, xử lý kỷ luật. Sau khi có bản án hoặc quyết định của tòa án hoặc kết luận của cơ quan thanh tra, kiểm toán, nếu thấy cần thiết, tổ chức đảng có thẩm quyền kỷ luật, xem xét lại việc kỷ luật đảng đối với đảng viên đó. Đảng viên có vi phạm bị truy nã hoặc bị toà án tuyên phạt từ hình phạt cải tạo không giam giữ trở lên thì tổ chức đảng có thẩm quyền quyết định khai trừ hoặc xoá tên trong danh sách đảng viên (đối với đảng viên dự bị), không phải theo quy trình thi hành kỷ luật. Đảng viên, cấp uỷ viên bị tòa án tuyên phạt hình phạt thấp hơn hình phạt cải tạo không giam giữ, sau khi bản án có hiệu lực pháp luật, tổ chức đảng có thẩm quyền sẽ quyết định cho đảng viên trở lại sinh hoạt đảng, cấp uỷ viên trở lại sinh hoạt cấp uỷ và xem xét để quyết định xử lý kỷ luật theo đúng quy trình.
Như vậy, Quy định 22 đã phát đi thông điệp: Phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng phải chủ động phát hiện, xử lý kịp thời, đồng bộ, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật của tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên; khi phát hiện vụ việc cán bộ, đảng viên vi phạm pháp luật thì các cơ quan thanh tra, kiểm toán, điều tra, tư pháp... phải chủ động cung cấp thông tin cho cấp ủy, tổ chức đảng và Ủy ban Kiểm tra có thẩm quyền, phối hợp thẩm tra, xác minh làm rõ; phải tích cực, khẩn trương, rõ đến đâu xử lý đến đó. Thực hiện tốt quy định này, sẽ giúp tổ chức đảng nhanh chóng loại bỏ các cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, thiếu rèn luyện, thoái hóa biến chất, tham nhũng, tiêu cực, suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống,..ra khỏi hàng ngũ của Đảng; từng bước hạn chế, tiến tới không thấy có đảng viên vi phạm pháp luật nghiêm trọng, bị giam giữ, bị truy tố xét xử thậm chí đang bị truy nã nhưng vẫn còn mang danh đảng viên.
Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phát biểu tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác phòng, chống tham nhũng giai đoạn 2013-2020: “Kỷ luật Đảng phải thực hiện trước, là tiền đề để xử lý kỷ luật hành chính của Nhà nước, của đoàn thể và xử lý hình sự”. Với kết quả và định hướng quan trọng này, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng trong nhiệm kỳ XIII của Đảng đã bước sang một giai đoạn mới, với tinh thần chủ động tiến công, kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với các hành vi vi phạm kỷ luật Đảng và pháp luật của Nhà nước.
ỦY BAN KIỂM TRA QUẬN ỦY QUẬN 12 (Nguồn kham khảo: bài viết của đồng chí Hồ Minh Chiến Ủy viên UBKT Trung ương, Tạp Chí Kiểm tra tháng 12 năm 2021)