1. Viện kiểm sát được quyền giám định hình sự.
Từ 01/01/2021, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp sẽ có hiệu lực. Theo luật mới, các tổ chức giám định công lập về kỹ thuật hình sự gồm Viện Khoa học hình sự Bộ Công an; Phòng Kỹ thuật hình sự thuộc công an cấp tỉnh; Phòng Giám định kỹ thuật hình sự Bộ Quốc phòng và Phòng Giám định kỹ thuật của Viện KSND tối cao.
Trong đó, phòng giám định của viện kiểm sát thực hiện giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử. Viện trưởng Viện KSND tối cao sẽ quy định chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của phòng giám định hình sự thuộc đơn vị mình để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn. Đây là điểm mới so với luật giám định cũ.
2. Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng.
Đây là quy định của Bộ Luật lao động năm 2019 có hiệu lực từ 01/01/2021. Cụ thể, người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động vì bất cứ lý do gì, chỉ cần báo trước cho người sử dụng lao động từ 3 đến 45 ngày tùy thuộc hợp đồng lao động có thời hạn dưới 12 tháng đến hợp đồng vô thời hạn.
Người lao động cũng không cần báo trước khi đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu không được bố trí công việc, địa điểm theo đúng thỏa thuận; không được trả lương hoặc bị chậm lương; bị ngược đãi, đánh đập hoặc bị làm nhục, lăng mạ…
3. Tòa án sẽ hòa giải trước, thụ lý sau.
Cũng từ 01/01/2021, Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án sẽ có hiệu lực. Cụ thể, việc tổ chức, hòa giải được thực hiện trước khi tòa án thụ lý vụ án về tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn; vụ án hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính.
Thời hạn hòa giải, đối thoại tại tòa án là 20 ngày kể từ ngày Hòa giải viên được chỉ định; đối với vụ việc phức tạp, thời hạn này có thể được kéo dài nhưng không quá 30 ngày. Các bên cũng có thể thống nhất kéo dài thời hạn hòa giải, đối thoại nhưng không được quá 2 tháng.
4. Chính thức cấm kinh doanh dịch vụ đòi nợ.
Đây là quy định của Luật Đầu tư năm 2020, có hiệu lực từ 01/01/2021. Luật Đầu tư mới cấm các hoạt động gồm kinh doanh các chất ma túy và một số loại hóa chất, khoáng vật có trong phụ lục của luật; kinh doanh mẫu vật các loài thực vật, động vật hoang dã nguy cấp; kinh doanh mại dâm; mua bán người, mô, xác, bộ phận cơ thể hoặc bào thai người; hoạt động kinh doanh liên quan đến sinh sản vô tính trên người; kinh doanh pháo nổ; kinh doanh dịch vụ đòi nợ.
Ngược lại, Luật Đầu tư 2020 cũng giảm số lượng ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện xuống còn 227 ngành nghề đồng thời bổ sung nhiều ngành, nghề được ưu đãi đầu tư cũng như thêm hình thức ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư đặc biệt.
5. Giảm lĩnh vực đầu tư theo PPP.
Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) năm 2020 có hiệu lực thi hành từ 01/01/2021 nhưng chưa điều chỉnh với các dự án áp dụng loại hợp đồng chưa được phê duyệt chủ trương đầu tư thì dừng thực hiện kể từ ngày 15 tháng 8 năm 2020.
Theo luật mới, các lĩnh vực đầu tư theo phương thức PPP bao gồm giao thông vận tải; lưới điện, nhà máy điện, trừ nhà máy thủy điện và các trường hợp Nhà nước độc quyền; thủy lợi, cung cấp nước sạch, thoát nước và xử lý nước thải, xử lý chất thải; y tế; giáo dục - đào tạo; hạ tầng công nghệ thông tin.
Trong đó, mức đầu tư thấp nhất với dự án y tế giáo dục là 100 tỷ đồng; các lĩnh vực khác phải đầu tư ít nhất 200 tỷ đồng/dự án trừ khi dự án được thực hiện tại địa bàn khó khăn hoặc dự án theo loại hợp đồng O&M (tạm dịch hợp đồng kinh doanh, quản lý)...
6. Chính sách mới về lao động - tiền lương
Kể từ ngày 01/01/2021, Bộ luật Lao động 2019 chính thức có hiệu lực với nhiều chính sách nổi bật về lao động tiền lương sau đây:
- Chỉ còn 02 loại hợp đồng lao động: Hợp đồng lao động xác định thời hạn và Hợp đồng lao động không xác định thời hạn (không còn Hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng).
- Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động không cần lý do.
- Chấp nhận hợp đồng lao động được thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu.
- Người lao động được nghỉ 2 ngày dịp Quốc khánh 2/9 và hưởng nguyên lương.
- Người sử dụng lao động phải chịu chi phí mở tài khoản cho người lao động nếu trả lương qua ngân hàng.
7. Chính sách BHXH, BHYT
a. Tăng tuổi nghỉ hưu
Kể từ ngày 01/01/2021, tuổi nghỉ hưu của NLĐ sẽ được quy định như sau:
- Đối với điều kiện lao động bình thường, kể từ năm 2021 tuổi nghỉ hưu của lao động nam là đủ 60 tuổi 3 tháng và của lao động nữ là đủ 55 tuổi 4 tháng (hiện hành tuổi nghỉ hưu của lao động nam là đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi);
Sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ; đến năm 2028, lao động nam nghỉ hưu khi đủ 62 tuổi và đến năm 2035, lao động nữ nghỉ hưu khi đủ 60 tuổi.
b. Thay đổi trong quy định tỷ lệ hưởng lương hưu
- Đối với nam:
+ Trường hợp bắt đầu nghỉ hưu trong năm 2021: Đóng đủ 19 năm BHXH thì được 45% (hiện hành nghỉ hưu năm 2020, đóng đủ 18 năm BHXH thì được 45%);
+ Trường hợp bắt đầu nghỉ hưu từ 01/01/2022, đóng đủ 20 năm BHXH thì được 45%.
Sau đó cứ thêm mỗi năm, NLĐ được tính thêm 2%; Tỷ lệ (%) hưởng lương hưu hằng tháng tối đa bằng 75%.
- Đối với nữ: Đóng đủ 15 năm BHXH thì được 45%; sau đó, cứ cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, được tính thêm 2%; tỷ lệ (%) hưởng lương hưu hằng tháng tối đa bằng 75%.
c. Thay đổi về mức hưởng BHYT khi đi khám chữa bệnh trái tuyến tại bệnh viện tuyến tỉnh
Từ ngày 01/01/2021, theo quy định tại Khoản 3 Điều 22 Luật Bảo hiểm y tế 2008 (sửa đổi, bổ sung 2014), người có thẻ BHYT khi đi khám chữa bệnh trái tuyến tại bệnh viện tuyến tỉnh được quỹ BHYT thanh toán theo mức hưởng quy định tại khoản 1 Điều 22 Luật Bảo hiểm y tế 2008 (mức hưởng khi đi khám đúng tuyến) theo tỷ lệ là 100% chi phí điều trị nội trú trong phạm vi cả nước (Hiện hành là 60%).
Ví dụ: Một người có thẻ BHYT thuộc đối tượng có mức hưởng 80% chi phí khám bệnh, chữa bệnh trong trường hợp đi khám chữa bệnh đúng tuyến thì:
- Hiện nay, đi khám chữa bệnh trái tuyến tại bệnh viện tuyến tỉnh được chi trả theo tỷ lệ là 60% của 80% chi phí điều trị nội trú (tức 48% chi phí điều trị nội trú).
- Từ 01/01/2021, đi khám chữa bệnh trái tuyến tại bệnh viện tuyến tỉnh được chi trả theo tỷ lệ là 100% của 80% chi phí điều trị nội trú (tức 80% chi phí điều trị nội trú).
BBT