Hiệp định Paris là thắng lợi tổng hợp của cuộc đấu tranh trên các mặt trận quân sự, chính trị và ngoại giao; là đỉnh cao thắng lợi của mặt trận ngoại giao nước ta thời kỳ chống Mỹ cứu nước, là mốc son trong trang sử vàng của nền ngoại giao cách mạng Việt Nam; đánh dấu bước trưởng thành tột bậc của nền ngoại giao cách mạng thời đại Hồ Chí Minh.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 là bước ngoặt của cuộc chiến tranh ở Việt Nam. Đây là chiến thắng to lớn, vang dội của quân và dân, đồng thời đánh dấu thất bại của chiến lược “chiến tranh cục bộ” của Mỹ, buộc Mỹ phải xuống thang chiến tranh, đi vào đàm phán và bắt đầu quá trình rút quân khỏi miền Nam Việt Nam.
Tháng 5/1968, Hội nghị Paris chính thức diễn ra, đánh dấu cuộc đọ sức trên mặt trận ngoại giao, tạo cục diện “vừa đánh vừa đàm”. Kéo dài gần 5 năm, với hàng trăm phiên công khai và bí mật, với khoảng 500 cuộc họp báo và 1.000 cuộc phỏng vấn, đàm phán cam go, có những lúc tưởng chừng đi vào ngõ cụt...
Bước ngoặt trên chiến trường là khi nhà cầm quyền Mỹ mở cuộc tập kích đường không chiến lược cuối tháng 12/1972 vào Hà Nội và vùng phụ cận hòng cứu vãn và đảo ngược tình thế hết sức khó khăn của Mỹ. Nhưng Mỹ đã vấp phải sự đánh trả quyết liệt và tài tình của lực lượng phòng không và không quân Việt Nam. Thất bại nặng nề trong Chiến dịch “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” tháng 12/1972 buộc Mỹ phải tiếp tục cuộc đàm phán đi đến ký kết chính thức Hiệp định Paris ngày 27/01/1973. Đây là văn bản pháp lý toàn diện, đầy đủ nhất công nhận các quyền cơ bản, đó là độc lập, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam.
Hội nghị Paris và Hiệp định Paris đã để lại nhiều bài học vô giá cho các thế hệ mai sau. Trước hết là bài học về sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng mở ra mặt trận ngoại giao, phát huy thế mạnh của ngoại giao, phối hợp với các mặt trận chính trị, quân sự; lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, thống nhất các mặt trận, “vừa đánh vừa đàm”, tạo ra sức mạnh tổng hợp, giành toàn thắng.
Thắng lợi của cuộc đàm phán và ký kết Hiệp định Paris cách đây 52 năm đã để lại nhiều bài học quý giá và ý nghĩa sâu sắc, nhất là trong giai đoạn nước ta đẩy mạnh đồng bộ công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng. Trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới hiện nay có nhiều thay đổi với diễn biến khó lường, những bài học quý báu từ cuộc đàm phán lịch sử tại Paris cách đây hơn nửa thế kỷ vẫn còn vẹn nguyên giá trị. Cùng với cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế của đất nước, thành tựu đối ngoại đạt được trong những năm qua, bản sắc “ngoại giao cây tre Việt Nam” sẽ là những nền tảng vững chắc đưa Việt Nam vượt qua khó khăn, thử thách để đóng góp vào thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng./.
Phòng VHTT