Ngay từ ngày thành lập, Đảng ta rất coi trọng tự phê bình và phê bình, coi đây là một trong những quy luật tồn tại, phát triển của Đảng. Đại hội XII đã xác định tự phê bình và phê bình là một trong những nguyên tắc quan trọng của tổ chức hoạt động và sinh hoạt đảng. Đồng thời chỉ rõ một trong những nhiệm vụ của các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ và đảng viên là thường xuyên tự phê bình và phê bình. Nhờ đó, tự phê bình và phê bình đã có những đóng góp tích cực vào công tác xây dựng Đảng, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; góp phần xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh.
Trong công tác kiểm tra và kỷ luật đảng, việc tự phê bình và phê bình đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm đặc biệt. Theo Người, khi cán bộ, đảng viên có thiếu sót, khuyết điểm thì cần kiểm tra và kiểm điểm ngay, làm được như vậy mới giữ được cán bộ, tránh tình trạng: “Để sai lầm, khuyết điểm trở nên to tát rồi mới đem ra “chỉnh” một lần, thế là “đập” cán bộ. Cán bộ bị đập mất cả lòng tin. Vì vậy, hễ thấy cán bộ sai lầm phải lập tức sửa chữa ngay”. Người còn căn dặn: Công tác kiểm tra và kỷ luật đảng không được làm qua loa, hình thức “có đồng chí đáng trừng phạt nhưng vì cảm tình, nể nang chỉ phê bình, cảnh cáo qua loa cho xong chuyện. Thậm chí có nơi còn che đậy cho nhau, tha thứ cho nhau, lừa dối cấp trên, giấu giếm đoàn thể. Thi hành kỷ luật như thế làm cho các đồng chí ấy không những không biết sửa lỗi mình mà còn khinh thường kỷ luật”.
Đối với hoạt động của Ủy ban Kiểm tra các cấp thực hiện tốt tự phê bình và phê bình các cấp ủy đảng sẽ chủ động lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động của Ủy ban Kiểm tra tránh tình trạng khoán trắng công tác kiểm tra, giám sát cho Ủy ban Kiểm tra các cấp. Thông qua công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng trong tự phê bình và phê bình giúp cấp ủy, tổ chức đảng tránh được phong cách lãnh đạo xa rời thực tế, lãnh đạo sẽ sát cơ sở hơn sâu sát với cán bộ và đảng viên hơn từ đó nắm bắt được tâm tư nguyện vọng của cán bộ, đảng viên tránh được tình trạng quan liêu, một nguy cơ của một đảng cầm quyền.
Thời gian qua, việc thực hiện nguyên tắc tự phê bình và phê bình tuy đã có chuyển biến, nhưng chưa đáp ứng yêu cầu, vẫn là khâu yếu trong sinh hoạt đảng; chưa trở thành nhiệm vụ thường xuyên của các cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên. Nguyên tắc tự phê bình và phê bình ở một số nơi bị buông lỏng trong thực hiện, chưa được quy định cụ thể để làm cơ sở cho công tác kiểm tra, giám sát. Ở nhiều cấp ủy, tổ chức đảng, tự phê bình và phê bình chủ yếu được thực hiện vào dịp kiểm điểm cuối năm, chưa trở thành việc làm thường xuyên, hàng ngày. Nhiều đảng viên, nhất là các đảng viên trẻ, đảng viên mới kết nạp ít thể hiện quan điểm, chính kiến. Nội dung, hình thức tự phê bình và phê bình nhiều khi chưa đúng thực chất, thường vòng vo, né tránh, thậm chí ở một số nơi còn có sự nể nang, hoặc “dĩ hòa vi quý” làm cho uy tín, sức chiến đấu của tổ chức đảng bị giảm sút, vừa làm mất lòng tin của quần chúng nhân dân, vừa làm sai lệch trong nhận xét, đánh giá cán bộ, dẫn đến những hệ lụy, sai phạm khác trong công tác cán bộ và trong xây dựng tổ chức. Cũng từ những hạn chế đó, một số cấp ủy, tổ chức đảng chưa chủ động phát hiện, phòng ngừa và hạn chế các vụ việc tiêu cực, sai phạm của đảng viên.
Nguyên nhân của tình trạng trên là do một số cấp ủy chưa coi trọng việc nâng cao nhận thức về mục đích, ý nghĩa, tác dụng, sự cần thiết của tự phê bình và phê bình trong xây dựng Đảng, và công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng hiện nay để chấp hành nghiêm, giúp cho công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng đúng nguyên tắc, phương pháp, quy trình, thủ tục, có chất lượng và hiệu quả. Trong sinh hoạt đảng và trong công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng việc tự phê bình và phê bình còn hạn chế, yếu kém vì còn cán bộ, đảng viên chưa phát huy hết vai trò tiền phong gương mẫu của. Trong Đảng vẫn chưa có cơ chế hiệu quả để phát huy cao độ tự phê bình và phê bình, trong khi đó bệnh thành tích vẫn còn tồn tại trong nhiều tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên sợ thực hiện tự phê bình và phê bình sẽ tìm ra khuyết điểm, hạn chế làm mất đi thành tích của cơ quan, đơn vị làm giảm uy tín và vai trò lãnh đạo của cấp ủy vì thế nên nhiều trường hợp phát hiện ra vi phạm nhưng bao che và chỉ xử lý nội bộ.
Mặt khác, hiện nay vẫn chưa có cơ chế hữu hiệu để bảo vệ người phê bình nên để xảy ra tình trạng trù dập người phê bình dưới nhiều hình thức tinh vi gây bức xúc cho cán bộ, đảng viên điều này đã làm cho tính chiến đấu của Đảng bị giảm sút. Nhiều cán bộ, đảng viên phát hiện ra sai phạm của cán bộ có chức, có quyền nhưng họ không dám nói, không dám phê bình vì sợ ảnh hưởng đến công ăn, việc làm, đời sống, tính mạng của bản thân và gia đình họ cũng vì đó mà xuất hiện đơn thư tố cáo, giấu tên là hệ quả tất yếu vì họ sợ công khai sẽ bị đối tượng tố cáo trù dập...
Trong thời gian tới, yêu cầu, nhiệm vụ nặng nề của thời kỳ phát triển mới đòi hỏi phải đẩy mạnh hơn nữa công tác xây dựng Đảng, trọng tâm là kiên quyết, kiên trì tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, khóa XII trong đó xác định hoàn thiện cơ chế, quy chế và tổ chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả việc tự phê bình và phê bình, chất vấn trong các kỳ họp của Ban Chấp hành Trung ương, cấp ủy các cấp, cần thực hiện tốt các nhóm giải pháp sau:
Một là, cấp ủy, tổ chức đảng cần nâng cao nhận thức về mục đích, ý nghĩa, tác dụng của tự phê bình và phê bình trong công tác xây dựng Đảng và công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng. Đó là trong Đảng phải thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết, thống nhất của Đảng. Mỗi cấp ủy viên phải nhận thức tự phê bình và phê bình trong công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng là quy luật phát triển của Đảng, phải đưa tự phê bình và phê bình trở thành chế độ, việc làm thường xuyên trong sinh hoạt đảng, sinh hoạt cấp ủy như “cơm ăn, nước uống hàng ngày”, có như vậy mới tránh được sai lầm, khuyết điểm từ khi mới manh nha, ngay từ khâu ra nghị quyết, chỉ thị.
Hai là, phải nâng cao nhận thức trong cán bộ, đảng viên về mục đích, ý nghĩa, tác dụng của tự phê bình và phê bình trong Đảng và trong công tác kiểm tra, giám sát của Đảng. Mỗi cán bộ, đảng viên phải nhận thức tự phê bình và phê bình là việc làm thường xuyên, là một phương pháp để giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, là biện pháp để củng cố sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng để từ đó có những hành động đúng thực hiện nguyên tắc này. Mỗi cán bộ, đảng viên phải nhận thức rằng tự phê bình và phê bình trong công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng không phải là “bới lông, tìm vết”, không phải là để truy tìm khuyết điểm của đồng chí mình để xử lý, kỷ luật mà đó là để giúp nhau sửa chữa khuyết điểm. Tự phê bình và phê bình một mặt là để sửa chữa cho nhau, một mặt là để khuyến khích nhau, bắt chước nhau, phê bình như chữa bệnh cứu người… làm cho mỗi cán bộ, đảng viên phấn đấu trong công việc tốt hơn, công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng sẽ mạnh hơn, hoạt động hiệu quả hơn.
Ba là, từng bước đưa tự phê bình và phê bình đi vào nền nếp, phải đưa thành chế độ, việc làm thường xuyên trong sinh hoạt đảng, sinh hoạt cấp ủy như cơm ăn, nước uống, rửa mặt hàng ngày có như vậy mới ngăn ngừa được vi phạm, khuyết điểm từ lúc mới manh nha, mới tạo thành thói quen trong sinh hoạt đảng. Do vậy cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên phải thực hiện nghiêm các chế độ, quy định về tự phê bình và phê bình trong Đảng. Muốn đưa tự phê bình và phê bình vào nền nếp thì trước hết người cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu cấp ủy phải gương mẫu tự phê bình và tiếp thu phê bình.
Bốn là, phải có cơ chế hữu hiệu để bảo vệ cán bộ, đảng viên dũng cảm, thẳng thắn đấu tranh phê bình. Tình trạng tự phê bình và phê bình trong trong Đảng và trong công tác kiểm tra, giám sát hiện nay vẫn còn hạn chế là do có tâm lý e ngại tự phê bình và phê bình, cán bộ, đảng viên thường né tránh, lựa chiều khi phê bình người khác nhất là cán bộ quản lý, lãnh đạo, người đứng đầu cấp ủy. Do đó, Đảng cần phải có cơ chế hữu hiệu để bảo vệ những cán bộ, đảng viên dũng cảm dám đấu tranh phê bình, động viên tính nêu gương của cán bộ, đảng viên, khen thưởng những người dũng cảm đấu tranh phê bình trong công tác chống tham nhũng, tiêu cực. Mặt khác, cũng cần quy định xử lý những kẻ lợi dụng tự phê bình và phê bình để vu cáo, hãm hại người khác.
Trong điều kiện hiện nay, để công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng và công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng đáp ứng yêu cầu đề ra, các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên phải tích cực thực hiện đồng bộ có hiệu quả các nhóm giải pháp về tự phê bình và phê bình. Có như vậy, Đảng ta mới ngày càng trong sạch, vững mạnh, đủ sức và uy tín lãnh đạo đất nước và nhân dân thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, để tiếp tục phát triển đất nước toàn diện và bền vững trong giai đoạn cách mạng mới nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.
ỦY BAN KIỂM TRA QUẬN ỦY QUẬN 12
(Nguồn kham khảo: Tạp Chí Kiểm tra tháng 3 năm 2021)