Mặt trận ra đời đã tập hợp lực lượng rộng rãi, gây dựng được cao trào phản đế mạnh mẽ trong cả nước, đã giúp quần chúng đấu tranh giành được những quyền lợi thiết thực như tăng lương, giảm giờ làm, giảm thuế… Phong trào quần chúng đã ăn sâu vào các tầng lớp quần chúng công nông và tiểu tư sản, xây dựng được khối liên minh công nông chặt chẽ, mở đầu trang sử vẻ vang của Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam.
Từ năm 1936, trước chuyển biến nhanh chóng của tình hình thế giới, Đảng Cộng sản Đông Dương đã có những chủ trương nhạy bén, sáng tạo trong nhiệm vụ xây dựng Mặt trận Dân tộc Thống nhất.
Trong Thư ngỏ gửi Việt Nam Quốc dân Đảng, các nhóm, các tổ chức quốc gia cách mạng, các Hội Phản đế, các tổ chức cách mạng biệt lập ở Đông Dương, Đảng Cộng sản Đông Dương đã chủ trương đoàn kết mọi tổ chức và cá nhân tuy có ý kiến khác nhau nhưng đều có mục đích chung là đánh đổ đế quốc Pháp, giành độc lập cho Tổ quốc. Từ đó, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng ngày 16/11/1936 và quyết định thành lập Mặt trận Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương.
Đến Hội nghị Ban chấp hành Trung ương tháng 3/1938 quyết định đổi tên thành Mặt trận Thống nhất dân chủ Đông Dương ( gọi tắt là Mặt trận Dân chủ Đông Dương).
Nhằm tập hợp rộng rãi hơn nữa mọi tầng lớp xã hội, tháng 7/1937 đồng chí Nguyễn Ái Quốc đã nêu ý kiến về đường lối của Đảng trong thời kỳ Mặt trận Dân chủ: “ Mặt trận ấy không chỉ có người Đông Dương, mà bao gồm cả những người Pháp tiến bộ ở Đông Dương; không những chỉ có nhân dân lao động, mà gồm cả giai cấp tư sản dân tộc”; trong Mặt trận đó, Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là một bộ phận trung thành nhất, hoạt động nhất, chân thật nhất.
Mặt trận Dân chủ vẫn dựa trên lực lượng chính là công nông, tranh thủ các tầng lớp trên kể cả những người Pháp tiến bộ ở Đông Dương, bắt tay với các đảng phái cải lương nhằm chống Chủ nghĩa phát xít, chống chiến tranh, đòi tự do, cơm áo và hòa bình. Có chính sách đúng, lại có phong trào đấu tranh khôn khéo, linh hoạt nên Mặt trận đã phát động được phong trào quần chúng rầm rộ, rộng rãi chẳng những bao gồm công nhân, nông dân, tiểu chủ, tư sản nhỏ mà còn bắt tay cả với nhóm xã hội Pháp. Khi đánh giá về Mặt trận trong thời kỳ này, Hồ Chủ tịch đã nhận xét: “Phong trào ấy đã lôi cuốn và giáo dục ý thức chính trị cho hàng triệu người. Uy tín của Đảng cũng mở rộng và ăn sâu trong nhân dân lao động”.
Cuộc chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ. Đảng kịp thời xác định giải phóng dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng Đông Dương. Hội nghị Ban chấp hành Trung ương tháng 11/1939 chủ trương tiếp tục tạm gác khẩu hiệu ruộng đất và quyết định thành lập Mặt trận Dân tộc Thống nhất phản đế Đông Dương nhằm tập hợp lực lượng chống đế quốc và tay sai, lôi kéo những phần tử tiến bộ trong giai cấp địa chủ .
Đến năm 1941, Chủ tịch Hồ Chí Minh về nước, nhận rõ sự chuyển biến của tình thế, Người đã triệu tập Hội nghị Trung ương lần thứ tám ( từ ngày 10 đến 19/5/1941), xác định nhiệm vụ giải phóng dân tộc là nhiệm vụ trên hết, trước hết tạm gác khẩu hiệu cách mạng ruộng đất. Hội nghị quyết định thành lập Việt Nam độc lập đồng minh Hội gọi tắt là Mặt trận Việt Minh. Mặt trận Việt Minh thực hiện đại đoàn kết dân tộc trên cơ sở công nông liên minh nhằm “tập trung cho được lực lượng cách mạng toàn cõi Đông Dương, không phân biệt thợ thuyền, dân cày, phú nông, địa chủ, tư sản bản xứ, ai có lòng yêu nước thương nòi sẽ cùng nhau thống nhất”.
Đây là thời kỳ chính sách Mặt trận được đề ra cụ thể, được áp dụng sinh động và có kinh nghiệm phong phú nhất. Nhờ chính sách Mặt trận đúng đắn, phong trào lan rộng, cơ sở Mặt trận được tổ chức khá chặt chẽ từ nông thôn đến thành thị. Khi thời cơ đến, Việt Minh đã ra lệnh tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân.
Theo sáng kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tháng 5/1946, Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam gọi tắt là Hội Liên Việt được thành lập đã thu hút thêm nhiều tầng lớp nhân dân kể cả một số nhân sĩ, địa chủ yêu nước, một số người trong các tôn giáo, dân tộc thiểu số vì lẽ này, lẽ khác còn đứng ngoài Việt Minh. Đến ngày 03/03/1951, Đại hội Thống nhất Việt Minh – Liên Việt lấy tên là Mặt trận Liên Việt.
Sau Hiệp định Geneve, hai miền Nam, Bắc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược khác nhau song đều có nhiệm vụ chung là chống Mỹ cứu nước. Ngày 10/9/1955, Đại hội Mặt trận Dân tộc Thống nhất họp tại Hà Nội đã quyết định thành lập Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và thông qua Cương lĩnh nhằm đoàn kết mọi lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình trong cả nước để đấu tranh chống đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vận động các tầng lớp nhân dân ra sức thi đua yêu nước, tăng gia sản suất, thực hành tiết kiệm, cải tạo và xây dựng miền Bắc thành cơ sở vững mạnh cho cuộc đấu tranh nhằm thực hiện thống nhất nước nhà.
Năm nay, chúng ta cũng kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (20/12/1960 -20/12/2010). Chúng ta có thể tự hào khẳng định: Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam là hình thức tổ chức Mặt trận Dân tộc thống nhất phát triển đến đỉnh cao, tổng hợp tòan bộ kinh nghiệm của lịch sử Mặt trận, vận dụng hết sức sáng tạo vào điều kiện đấu tranh mới cực kỳ gian khổ, phức tạp chống đế quốc Mỹ và tay sai, hòan thành sứ mạnh vô cùng quang vinh. Mặt trận Dân giải phóng miền nam Việt Nam là điểm sáng trong lịch sử đấu tranh chống ngọai xâm của dân tộc ta. Những trang lịch sử Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam vô cùng phong phú, sinh động, mang nhiều nét đặc thù, thể hiện sự vận dụng sáng tạo, tài tình học thuyết Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh trong bối cảnh lịch sử rất đặc biệt để giải quyết thành công tốt đẹp những mâu thuẫn phức tạp trong xã hội, cuối cùng đạt tới mục tiêu giải phóng miền Nam. Những trang sử về Mặt trận dân tộc giải phóng niềm Nam Việt Nam là đề tài vô cùng phong phú để cho các tầng lớp trẻ nghiên cứu, là những kinh nghiệm quý báu trong lịch sử vẽ vang 80 năm Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam.
Sau khi thống nhất nước nhà, ngày 31/1/1977, Đại hội Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam quyết định thống nhất ba tổ chức Mặt trận lấy tên là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, thông qua Chương trình chính trị và Điều lệ mới nhằm đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân để cùng nhau phấn đấu xây dựng Tổ quốc Việt Nam hòa bình, độc lập và thống nhất, xã hội chủ nghĩa và tích cực góp phần vào sự nghiệp cách mạng của nhân dân trên thế giới.
Trong lịch sử cách mạng Việt Nam từ năm 1930 đến nay không có thời kỳ nào vắng bóng tổ chức Mặt trận. Hội Phản đế đồng minh, Mặt trận Dân chủ Đông Dương, Mặt trận Dân tộc Thống nhất phản đế Đông Dương và Mặt trận Việt Minh lần lượt ra đời, đã cùng với Đảng động viên tổ chức các tầng lớp nhân dân ta đứng lên làm cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, giành lại quyền làm người và quyền làm chủ đất nước; lập nên Nhà nước Dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Mặt trận Việt Minh và Mặt trận Liên Việt đã đoàn kết nhân dân đấu tranh bảo vệ chính quyền cách mạng và đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đến thắng lợi. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam đã đoàn kết quân dân cả nước làm tròn nhiệm vụ lịch sử vẻ vang giải phóng miền Nam, hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân trong cả nước, thực hiện thống nhất nước nhà, đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Mặt trận Dân tộc Thống nhất là một thành quả nổi bật của cách mạng Việt Nam. Trong quá trình lịch sử ấy, Mặt trận đã được xây dựng thành một khối liên minh rộng lớn và lâu dài, kết hợp sự đa dạng trong một thể thống nhất, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, lấy khối liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức làm nền tảng để tập hợp đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân. Sự lãnh đạo của Đảng đối với Mặt trận là vấn đề có tính nguyên tắc đảm bảo cho Mặt trận không ngừng được củng cố và mở rộng. Đảng lãnh đạo Mặt trận trước hết bằng việc xác định chính sách Mặt trận đúng đắn, phù hợp với từng giai đoạn, từng thời kỳ cách mạng .
Thực tiễn lịch sử đã chứng tỏ tăng cuờng sự lãnh đạo của Đảng đi đôi với củng cố nền tảng và mở rộng sự liên hiệp là vấn đề cốt lõi có quan hệ hữu cơ với nhau trong sự nghiệp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Thành quả của Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam trong 80 năm qua đã giúp chúng ta đi đến một khẳng định và đã trở thành quan điểm của Đảng, được ghi trong Nghị quyết Đại hội lần thứ X của Đảng: “Đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng là đường lối chiến lược của cách mạng Việt Nam; là nguồn sức mạnh, động lực chủ yếu và là nhân tố có ý nghĩa quyết định bảo đảm thắng lợi bền vững của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam đã có bề dày 80 năm lịch sử không ngừng phát triển và là một nhân tố quan trọng góp phần làm nên những thắng lợi vẽ vang của dân tộc ta. Ngày nay, MTTQ VN kế thừa các tổ chức Mặt trận thống nhất trước đây, đang thực hiện sứ mệnh lịch sử cao cả là tập hợp khối Đại đoàn kết toàn dân tộc. Công tác mặt trận là một trong những mãng công tác hết sức quan trọng của toàn bộ hệ thống chính trị do Đảng Cộng Sản Việt Nam lãnh đạo. Đó cũng là họat động rất phong phú, đa dạng liên quan đến nhiều công việc, đến mọi tầng lớp nhân dân trong cả nước, mọi dân tộc, mọi tôn giáo và người Việt Nam định cư ở nước ngoài … đều hướng về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong giai đọan mới để góp phần phấn đấu cho mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng và văn minh” theo tinh thần Nghị quyết lần thứ 7 của UB TW MTTQ VN..
Bài, ảnh: UB.MTTQ quận 12